Η απω-ανατολική ματιά του Ν. Καζαντζάκη

Ενώπιον ενός εκλεκτού ακροατηρίου και από εκλεκτούς προσκεκλημένους έγινε η παρουσίαση του βιβλίου «Νίκος Καζαντζάκης: Η Απω-ανατολική ματιά» από τις εκδόσεις ΕΝΕΚΕΝ. 

Για το βιβλίο μίλησαν ο συμπατριώτης μας, λογοτέχνης και εκδότης, Γιώργος Γιαννόπουλος, η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Πεκίνου και Πρόεδρος του Κινεζικού τμήματος της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη Έλενα Αβραμίδου η οποία είχε και την επιμέλεια της έκδοσης και ο Ιάπωνας Φουκουντά Κόσουκε, ερευνητής επισκέπτης στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ, ο οποίος ασχολείται με τη σχέση του Νίκου Καζαντζάκη με Πόντιους και τρέφει ιδιαίτερη αγάπη για τον ποντιακό πολιτισμό. Διοργανώνει μάλιστα στην πατρίδα του το Κιότο ποντιακές βραδιές με ποντιακούς χορούς και ποντιακά εδέσματα.

Στο βιβλίο δημοσιεύονται οι εισηγήσεις Ελλήνων και Κινέζων κυρίως, ενός Ιάπωνα και μιας Νοτιοκορεάτισσας που παρουσιάστηκαν σε Συνέδριο που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου το 2017 με τίτλο: «Ν. Καζαντζάκης: 60 χρόνια μετά» μέσα από τις οποίες διαπιστώνεται η αγάπη και ο σεβασμός του Νίκου Καζαντζάκη προς τον πολιτισμό της Άπω Ανατολής αλλά και η μεγάλη εκτίμηση των διανοουμένων της Ανατολής για τη διαπολιτισμικότητα και την οικουμενικότητα του καζαντζακικού έργου.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι το έργο του Νίκου Καζαντζάκη είναι πλούσιο και πολύπλευρο, έχει μεγάλη συνοχή και ζωντάνια. Είναι ένας από τους σπάνιους συγγραφείς, σε ελληνική ή παγκόσμια κλίμακα, που ασχολήθηκε με όλα τα λογοτεχνικά είδη: μυθιστόρημα, ποίηση, δοκίμιο, ταξιδιωτική διήγηση, θέατρο, παιδικά βιβλία, κινηματογραφικά σενάρια, μεταφράσεις, αλληλογραφία. Κατόρθωσε να ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας του και να γίνει ένας συγγραφέας παγκόσμιας εμβέλειας, γνωστός και στις πέντε ηπείρους.

Θα θέλαμε τέλος να ευχαριστήσουμε όλους όσοι θυσίασαν το μεσημέρι της Κυριακής για να παρακολουθήσουν αυτή τη όμορφη εκδήλωση, τον Κώστα Θεπευκίδη που μας έπαιξε με τη λύρα του ποντικούς σκοπούς μια ευχάριστη έκπληξη για τον Φουκουντά Κόσουκε και τον Γιώργο Γιαννόπουλο που μας δώρισε για τη βιβλιοθήκη μας μια σειρά 10 βιβλίων από τις εκδόσεις ΕΝΕΚΕΝ.

Ο Πρόεδρος      Στέργιος Πουρνάρας  

 Η Γεν. Γραμματέας     Χαρά Καραλιόλιου

Άρθρο Εφημερίδα Συντακτών

08.07.2016, 21:00

Η ανυπότακτη σκέψη του Καζαντζάκη, σήμαντρο ελευθερίας

Παναγιώτης Γεωργουδής

Στέρφα η εποχή μας, έπαψε να γεννάει νοήματα υψηλά και πνευματικότητα, να γεμίζει ο νους το στομάχι και όχι το ανάποδο. Κι όλο μου έρχεται στο μυαλό το τιτάνιο έργο του Νίκου Καζαντζάκη, η παλίρροια εικόνων, ιδεών και σοφίας, η βαθιά σιωπή μιας πορείας προς την αυτογνωσία και την πληρότητα, παρά τις αντιφατικές θέσεις του.

Φέτος συμπληρώθηκαν 78 χρόνια -το 1938 έγινε η πρώτη έκδοση- του μεγαλόπνοου έργου του «Οδύσσεια», με 33.333 δεκαεφτασύλλαβους στίχους και 24 ραψωδίες, όπως η Οδύσσεια του Ομήρου· είναι το μεγαλύτερο ποίημα του Δυτικού πολιτισμού.

Ο Καζαντζάκης με το τεράστιο ταλέντο του αδίκησε τον εαυτό του ως ποιητή με τη δημιουργία τεχνητού γλωσσικού ιδιώματος, που τον ξέκοψε από τον κόσμο, όμως παραμένει μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης, πρωτοτυπίας και χείμαρρος εικόνων. Η ποίηση με τη μορφή του τραγουδιού αναδεικνύεται ως ύψιστο σύμβολο ελευθερίας.

ένα τραγούδι ορέχτηκα να πω, κάμετε τόπο αδέρφια!

[...]

Τη φρονιμάδα, Θε μου, πάρε μου, ν’ ανοίξουν τα μελίγγια,

ν’ ανοίξουν οι καταπακτές του νου, να πάρει αγέρα ο κόσμος.

Ε μωρέ σεις χωριάτες μέρμηγκοι, σταροκουβαλητάδες,

θα ρίξω παπαρούνα κόκκινη, φωτιά να πιάσει ο κάμπος.

Κοράσια με τ’ αγριοπερίστερα στον δρόσερό σας κόρφο,

λεβέντες με το μαυρομάνικο στο λάζο το ζωνάρι,

ξερό δεντρό ’ναι η γης χωρίς ανθούς, όσο κι αν πολεμάτε,

εγώ, μωρέ με το τραγούδι μου θα την ανθοβολήσω!

Μαστόροι αφήστε πια τα σύνεργα, διπλώστε τις ποδιές σας,

σκολάστε απ’ της ανάγκης το ζυγό, κι η λευτεριά φωνάζει.

Αυτή την πανανθρώπινη φωνή της λευτεριάς την έχουμε ανάγκη σήμερα παρά ποτέ, όπως λέει ο Καζαντζάκης στον πρόλογο του έργου του, προτρέποντας να ξεφύγουμε από το βάρος της καθημερινότητας, τα συμφέροντα, τις μικροψυχίες, την κακομοιριά των κατώτερων δυνάμεων του εγώ και να ανυψωθούμε ως άνθρωποι σε αγώνες πνευματικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς και πολιτικούς ενός καθολικού Εμείς.

Η περιπέτεια της «Οδύσσειάς» του αρχίζει εκεί που τελειώνει το αντίστοιχο έργο του Ομήρου. Οπως και στην «Ασκητική», κηρύσσει επιστράτευση δυνάμεων στους υψηλούς σκοπούς. Ο Καζαντζάκης ολοκληρώνει την ποίησή του με στίχους περηφάνιας απέναντι στον θάνατο και στη φθορά.

Χύθη το σπλάχνο, επήξαν οι ματιές, το χτυποκάρδι εστάθη,

κι ο μέγας νους τινάχτη στην κορφή της άγιας λύτρωσής του,

τρεμόπαιξε τις άδειες φτέρουγες, κι ορθός μες στον αγέρα

πηδάει και λευτερώθη απ’ το στερνό κλουβί, τη λευτεριά του.

Τα πάντα πια σαν πάχνη σκόρπισαν, και μια κραυγή μονάχα

στα γαληνά απονύχτερα νερά λίγη ώρα εκράτα ακόμα:

“Ορτσα, παιδιά, και πρίμο φύσηξε του Χάρου το αγεράκι!”.

Ο Καζαντζάκης είχε σχεδιάσει ένα άλλο έπος, τον Ακρίτα, όπου θα καταδείκνυε πως η ανθρωπότητα οδηγείται στην καταστροφή με όχημα την κυρίαρχη Επιστήμη και Τεχνολογία. Το προφητικό αυτό έργο -καμπανάκι αφύπνισης κατά της παγκοσμιοποίησης- δεν το έγραψε.

Ο Στυλιανός Αλεξίου θεωρεί πως αιτία ήταν «η στροφή του προς το μυθιστόρημα». Η ανυπότακτη σκέψη του Καζαντζάκη είναι πολιτική και πνευματική πυξίδα ελευθερίας στις μίζερες μέρες της παγκοσμιοποιημένης ανθρώπινης υποταγής.

  

Νίκος Καζαντζάκης: 10+1 αποφθέγματα του που αξίζει να υιοθετήσουμε!

Κωνσταντίνα Καντζιού 21/12/2016 Βιβλιοθήκη Μάθε Αρχική Πολιτισμός  Βιβλιοθήκη 83 SHARES Facebook Twitter

Πώς μερικά αποσπάσματα της γραφής του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα συνοψίζουν όλα όσα αξίζουν τον καθημερινό μας κάματο. Ο Νίκος Καζαντζάκης (Ηράκλειο Κρήτης, 18 Φεβρουαρίου/3 Μαρτίου 1883 – Φράιμπουργκ, 26 Οκτωβρίου 1957) ήταν Έλληνας συγγραφέας, πεζογράφος, λογοτέχνης μυθιστοριογράφος, δημοσιογράφος, πολιτικός, μουσικός, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και φιλόσοφος, με πλούσιο λογοτεχνικό, ποιητικό και μεταφραστικό έργο. Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο μεταφρασμένος παγκοσμίως.  Μα πέρα από το βιογραφικό κάθε δημιουργού που εμπνέει και ωθεί τον συγγραφέα να δημιουργήσει κάθε κομμάτι του λογοτεχνικού έργου του, αυτά τα κομμάτια είναι που εμπνέουν με τη σειρά τους τον αναγνώστη και τον κάνουν να ταυτίζεται μαζί τους. Ο Καζαντζάκης συγκεκριμένα προτάθηκε ως πρόσωπο προς αφορισμό από την εκκλησία το 1955 για το περιεχόμενο των βιβλίων του, το οποίο θεωρήθηκε αντιχριστιανικό και βλάσφημο, καθώς σε πολλά από αυτά παρουσίαζε την ανθρώπινη πλευρά του Χριστού ως την κυρίαρχη φύση του. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η Ιερά Σύνοδος με σχετικό έγγραφο να ζητήσει από την κυβέρνηση να απαγορεύσει την κυκλοφορία των βιβλίων του. Ο τότε πατριάρχης Αθηναγόρας, όμως, δεν ενέκρινε τον αφορισμό του συγγραφέα και το ζήτημα έκλεισε. Ενώ η ίδια η γενέτειρά του τον πολεμούσε, στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στη Βιέννη στις 28 Ιουνίου 1956 λαμβάνει το Παγκόσμιο Βραβείο Ειρήνης. Ο Αλμπέρ Καμύ, ο οποίος πήρε το Νομπέλ το 1957, σε γράμμα του προς την Ελένη Ν. Καζαντζάκη ανέφερε χαρακτηριστικά : “… Και ακόμα δεν ξεχνώ πως τη μέρα που λυπόμουν να δεχθώ μια διάκριση, που ο Καζαντζάκης άξιζε εκατό φορές περισσότερο..”

10+1 ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 

Αποσπάσματα που θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε στους δύσκολους καιρούς μας.

1.    Δεν ελπίζω τίποτα. Δεν φοβάμαι τίποτα. Είμαι λέφτερος 

Η συγκεκριμένη φράση είναι χαραγμένη στον τάφο του συγγραφέα στην Τάπια Μαρτινέγκο στο Ηράκλειο Κρήτης, πάνω στα βενετσιάνικα τείχη. Φημολογείται ότι το απόφθεγμα αυτό που εμφανίζεται στο βιβλίο Ασκητική είναι η ελεύθερη μετάφραση του Νίκου Καζαντζάκη σε αρχαιοελληνική απόδοση του Λουκιανού του βίου και των φιλοσοφικών αποφθεγμάτων του Δημώνακτα με τίτλο  «Βίος τοῦ Δημώνακτος». Εκφράζει την μεταφυσική αγωνία εν ζωή η οποία λόγω ανικανότητας για γνώση καταλήγει σε μια απελευθερωτική ματαιότητα.

2.    Ο σωστός δρόμος είναι ο ανήφορος

 Μια ζωή χωρίς δυσκολίες, χωρίς λαχάνιασμα, χωρίς ζόρι είναι μια ζωή χωρίς ανηφόρες. Τότε πρέπει ο άνθρωπος να ξέρει πως έχει πάρει λάθος δρόμο, αν επιζητεί τη σωτηρία του.

   3. Μια αστραπή η ζωή μας… μα προλαβαίνουμε

Η διαπιστωμένη μικρή διάρκεια της ζωής μπροστά στην αιωνιότητα που υπόσχεται η ψυχή δεν πρέπει να φοβίζει τον άνθρωπο, γιατί σε αυτό το μικρό διάστημα είναι αρκετό για να ευτυχίσει, να αγαπήσει, να αγαπηθεί και να θαυματουργήσει.

4.    Είδα κάποτε μια μέλισσα πνιγμένη μέσα στο μέλι και κατάλαβα

Η αφθονία δεν είναι η λύση σε όλα μας τα προβλήματα, είτε αυτή είναι αφθονία χρημάτων, είτε υλικών αγαθών, είτε συναναστροφών. Η λιτότητα και οι σωστές επιλογές είναι αυτές που θα χαράξουν το ανηφορικό μας μονοπάτι για να το περπατήσουμε. Όπως η μέλισσα προσφέρει το προϊόν της δούλεψης της που είναι το μέλι, όταν επαίρεται και το κρατά όλο για εκείνη, τότε αυτό είναι ικανό να την πνίξει.

5.    Τι φοβερός ανήφορος από τον πίθηκο στον άνθρωπο, από τον άνθρωπο στον Θεό

Σε αυτό το απόφθεγμα ο συγγραφέας δείχνει τις επιρροές του από τον Νίτσε. Ο Νίτσε στο έργο του “Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα” μιλά για τις ενέργειες που πρέπει να κάνει ο απλός άνθρωπος για να εξελιχθεί σε Υπεράνθρωπο φτάνοντας στο να γίνει ο Θεός του εαυτού του. Ο Καζαντζάκης παρόλο που φαίνεται επηρεασμένος από το συγκεκριμένο έργο διατυπώνει τη φράση αυτή με μεγαλύτερη ασάφεια, εφόσον δεν διευκρινίζει εάν ο άνθρωπος φτάνει στο εξελικτικό μονοπάτι που ακολουθεί στο να γίνει Θεός ή απλά να εναρμονιστεί με τον Θεό του.

6.    Δεν τον φοβάμαι το Θεό, αυτός καταλαβαίνει και συχωρνάει. Τους ανθρώπους φοβάμαι. Αυτοί δεν καταλαβαίνουν και δε συχωρνούν

Το θεϊκό έλεος αντισταθμίζεται με την ανθρώπινη σκληρότητα απέναντι στο λάθος. Η έλλειψη κατανόησης από τους συνανθρώπους μας και η άκαμπτη αυστηρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν κάθε παραστράτημα είναι μέρος μιας καθολικής επίκρισης που θα δεχθούμε είτε το θέλουμε είτε όχι, δυστυχώς.

7.    Σωτηρία θα πει να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες· αυτή ‘ναι η ανώτατη λευτεριά, η πιο αψηλή, όπου με δυσκολία αναπνέει ο άνθρωπος. Αντέχεις; 

Η μέρα που θα στηρίζεται ο καθένας στη δύναμη του, όπως αυτή ορίζεται στην εκάστοτε περίπτωση, είναι η μέρα της απόλυτης ελευθερίας του. Οι επικαλούμενοι ως σωτήρες του είναι αυτοί που πρώτοι θα επισκιάσουν τη σωτηρία του, σε περίπτωση που αθετήσει τους όρους της σωτηρίας του.

   8. Υπάρχει στον κόσμο τούτον ένας μυστικός νόμος – αν δεν υπήρχε, ο κόσμος θα ‘ταν από χιλιάδες χρόνια χαμένος – σκληρός κι απαραβίαστος: το κακό πάντα στην αρχή θριαμβεύει και πάντα στο τέλος νικάται.

Η αισιοδοξία για ένα καλύτερο αύριο επικροτείται. Είναι στο συθέμελα του κόσμου γραμμένο να κυριαρχεί το καλό, οπότε αξίζει να ελπίζουμε σε αυτό και να το αναμένουμε παρόλες τις κακουχίες.

9.    Αγάπα τον άνθρωπο γιατί είσαι εσύ…

 Η αποκέντρωση του εαυτού είναι αυτή που μας δίδει τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουμε πως ο συνάνθρωπος μας είμαστε εμείς και εμείς είμαστε ένα κομμάτι του. Η ευγένεια και η καλή διάθεση απέναντι στον συνάνθρωπο είναι μια καλή αρχή για να φτάσουμε στο να τον αγαπήσουμε αληθινά.

10. Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή

Το χάος πριν τη γέννηση και την αίσθηση του υπάρχειν μαζί με το χάος μετά τον θάνατο είναι δύο ασυνείδητες καταστάσεις, το μεσοδιάστημα του φωτός που βιώνουμε ως τη ζωή μας αξίζει να αξιοποιήσουμε στο έπακρο. 

 +1 Δε ζυγιάζω, δε μετρώ, δε βολεύομαι! Ακολουθώ το βαθύ μου χτυποκάρδι

H συνεχής αναζήτηση της ψυχής για την πνευματική ολοκλήρωση δεν επήλθε από κανένα στυγνό ζύγιασμα, από κανένα τυπικό μέτρημα και από κανένα μιρκοαστικό βόλεμα. Η ανήσυχη ψυχή μαζεύει εφόδια για να αναζητά, να ακολουθεί το ένστικτο, να χτίζει για να γκρεμίσει και να χτίσει ξανά πάνω στα συντρίμμια της.

Πηγή: https://frapress.gr/2016/12/nikos-kazantzakis-101-apofthegmata-tou-pou-axizi-na-iiothetisoume/